15- YİYENİN VE İÇENİN ZİKİRLERİ

Önüne Yemek Getirilen Kimsenin Okuyacağı Dua

571- Abdullah İbni Amr Îbni'-As'dan (Radıyallahu Anhüma) rivayet edilmiştir. O da Peygamber Saüallahu Aleyhi ve Sellem'den anlatarak de­miştir ki, Peygambere bîr yemek takdim edildiği zaman şöyle derdi:

“Allâhümme bârik lenâ ffmâ razaktenâ ve kmâ azâbe'n-nâr. Bismillâhi..."

"Allah'ım, bize rizık verdiğin şeylerde bize bereket ver ve bizi ateş aza­bından koru. Bismillah (Allah'ın adıyla yemeğe başlarım.)"[1]

Yemek Sahibi Müsafirlerine Yemek İkram Edince; Onlara: "Yeyiniz" Yahut Bu Manada Söz Söylemesi Müstahabdır

Bil ki, yemek sahibi müsafirine yemek ikram ettiği zaman ona: "Bis­millah, yahut yiyiniz, yahut zikirle başlayınız, yahut buna benzer yemeğe başlama iznini belirten sözler söylemesi iyi olur. Bu şekilde söz söylemek vacib değildir. Sadece müsafirlere yemek takdim etmek yeterlidir. Bir izin sözü şart kılınmaksızın sade böyle bir takdimle yemek yiyebilirler. Fakat bazı alimlerimiz demiştir ki, muhakkak izin anlamında bir söz gereklidir. Doğru olan evvelki sözdür. Bu konuda izin sözünün bulunmasını ifade eden sahih hadisler müstahab anlamındadır.

Yemek Ve İçmek Zamanında Besmele Getirmek

572- Ömer İbni Ebi Seleme'den (Radıyallahu Anhüma) yapılan riva-yetde demiştir ki, Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuş­tur. "Allah'ın ismini an ve sağ elinle ye."[2]

573- Hazreti Aişe'den (Radıyallahu Anha) yapılan rivayetde demiştir ki, Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu: Sizden biriniz yemek yiyeceği zaman başında Allah Tealâ'nın ismini ansın (Bismillah, desin). Eğer başta Allah'ın ismini anmayı unutursa, şöyle desin:

"Bismillâhi evvehhû ve âhirehû." "Hem başında, hem de sonunda Allah'ın ismini anarım."[3]

574- Cabir'den (Radıyallahu Anh) yapılan rivayetde demiştir ki, Resû­lüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in şöyle buyurduğunu işittim: "İnsan evine girer de, girdiği zaman Allah Tealâ'yi anarsa, yemek yediğinde de anarsa (Bismillah, derse) Şeytan (arkadaşlarına) der ki size (burada) ge­celemek ve yemek yoktur. Fakat insan evine girer de, girdiği zaman Al­lah Tealâ'yı anmazsa şeytan şöyle der: Siz geceleyecek yere kavuştunuz. İnsan yemeğinde Besmele çekmezse (Allah Tealâ'yı anmazsa), Şeytan derki; hem geceleyecek yere, hem de akşam yemeğine kavuştunuz."[4]

575- Enes'den (Radıyallahu Anh) rivayet edilen hadisi şerifde Resûlül­lah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in açık mucizelerinden biri vardır. Şöyle ki, Ebû Talha ve (zevcesi) Ümmü Süleym, Peygamberi yemeğe davet et­tikleri zaman, Enes der ki (yemek bir kişi için hazırlanmıştı. Oysa ki Peygamber yanında bulunan seksen kadar sahâbiyi de beraberinde götürdü. Peygamber önce Besmele getirdi) sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdu: (Dışarıda bulunanlardan) on kişiye izin ver (içeri girsin­ler ve yesinler. Ebû Talha da izin verip içeri girdiler, (yemeğe oturdular). Bunun üzerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem (onlara) buyurdu: Yiyiniz ve Allah Tealâ'yı anın (Besmele çekin). Onlar da yediler. Seksen kişiye (onar onar) uygulayacak şekilde bunu yaptı.[5]

576- Huzeyfe'den (Radiyallahu Anh) yapılan rivayette şöyle demiştir:

"Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile bir yemekte bulunduğumuz zaman, Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem başlayıp elini koymadıkça biz ellerimizi (yemeğe) koymazdık. Bir defa biz Peygamberle bir yemekte bulunuyorduk. Hemen bir cariye gelip acele olarak elini yemeğe uzatmak istedi. Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem elini engelledi. Sonra bir bedevi geldi, (yemeğe uzanmak için) acele etti. Peygamber hemen elini tuttu. Bundan sonra Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdu: Ye­mek üzerine Besmele çekilmemek halinde Şeytan o yemeğe hak kazanmış olur. İşte Şeytan bu cariye ile geldi ki, yemekten yesin. Ben de elini engel­ledim. Sonra Şeytan bu Bedevi ile geldi, yemekten yesin diye. Ben de bu­nun elini tuttum. Canım kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, bu ikisinin elile beraber Şeytanın eli benim elimdedir. (Besmele ile onların bereketsizlik tasarrufunu engellerim). Sonra Peygamber Allah'ın ismini andı (Besmele çekti) ve yedi!"[6]

577- Sahabi olan Ümeyye İbni Mahşi (Radıyallahu Anh) den yapılan rivayetde o şöyle demiştir:

"Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem oturuyordu. Bir adam da ye­mek yiyordu. Adam bir lokma kalıncaya kadar Besmele yapmamıştı. Son lokmayı ağzına kaldırınca, Bismillâhi evvelehû ve âhirehû, dedi. Bunun üzerine Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem güldü, sonra buyurdu: Şey­tan bununla beraber yeyip duruyordu; fakat Allah'ın adını anınca Şey­tan karnmdakileri kustu. "[7]

Hadisi şerifin yorumu şöyle; Yemek yemekte olanın başlangıçta Bes­mele çekmediğini Peygamber bilmiyordu. Bunu işin sonunda anladı. Yoksa adamı daha önce uyarırdı.

578- Hazrati Aişe'den (Radiyallahu Anha) yapılan rivayetde, o şöyle anlatmıştır: Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem arkadaşlarından altı kişi arasında yemek yiyordu. Sonra bir a'rabî gelip ondan iki lokma ye­di. Bunun üzerine Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdu: Bu (beraberinde şeytan ile gelen) adam besmele getireydi, onun besmelesi si­ze de yeterdi. (Bunun besmelesiz yemesi onun şeytanını engelleyemediği gibi, size de zararı olmuştur. Besmele getirseydi sizin içinde yeterli olur-du.)"[8]

579- Cabir (Radiyallahu Anh)ın Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel-Iem'den anlattığına göre Peygamber (s.a.v) şöyle dedi:

"Yemeğinde Besmele yapmayı unutan kimse, yemeği bitirince ihlâs sû­resini okusun[9]

Ben derim ki, yemeğin başında Besmele getirmenin müstahab olduğu görüşünde âlimler görüş birliğine varmışlardır. Eğer başlangıçta kasden, yahut unutarak, yahut zorlanarak, yahut başka bir sebebten dolayı Bes­meleyi terk ederse ve sonra yemek arasında Besmele getirmeye imkân bu­lursa, geçen hadisden dolayı Besmele getirmesi ve şöyle demesi müstahab olur: "BismiJlâhi evvekhû ve âhirehû." Hadisde böyle varid olmuştur.

Su, süt, bal, çorba ve diğer içecekleri içerken, yemeklerin hepsinde an­lattığımız gibi Besmele getirilir. Mezheb âlimlerimizden ve diğer âlimler­den bir kısmı demişlerdir ki, Besmele çekmek için başkalarına bir uyar­ma olsun ve kendine uyulsun diye, Besmeleyi sesli olarak yapmak müsta-habdır. En doğrusunu Allah bilir.

Bilinmesi gereken en önemli şey, Besmelenin şeklini ve kifayet mikda-rını bilmektir. Bil ki, en faziletli olan: "Bismillâhirrahmânirrâhîm." de­mektir. Eğer yalnız "Bismillah" denirse yeterli olur ve sünnet yerine ge­lir. Besmele konusunda cünub ve hayız olanlar ve başka bir halde bulu­nanlar eşittir, besmele getirirler. Bir arada yemek yemekte olanlardan her birinin Besmele getirmesi uygundur. Fakat bunlardan birinin besmelesi, diğerleri için de yeterlidir. İmam Şafi'i (Rahimehullah) buna delil göster­miştir. Ben İmam Şafi'i'nin hal Tercemesinde (Tabakat Kitabında) bunu çok kimselerden naklettim. Besmele işi, selâm alma ve aksirana teşmit yap­ma (Yerhamukellah söyleme) işine benzer. Toplum içinden bir kişinin mu­kabelede bulunması kifayet eder.

Yiyecek Ve İçecek Ayıblanmaz

580- Ebû Hüreyre'den (Radıyalllahu Anh) yapılan rivayetde şöyle de­miştir:

"Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem hiç bir zaman yemeği ayıbla-mamıştır. Yemek hoşuna gitmişse onu yemiştir. Hoşuna gitmemişse onu yememiştir. Müslim'in diğer bir rivayeti şöyle: "Yemek hoşuna gitme­mişse, susmuştur. "[10]

581- Sahabi olan Hülb'den yapılan rivayetde, O şöyle demiştir: "Re­sûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i dinledim: Bir adam ona sordu. Ye­meklerden öylesi vardır ki, ondan kasılıyorum (canım çekmiyor). Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) şöyle buyurdu. "Seni hıristiyanhğa benzete­cek bir işin (hissin duygunun) senin kalbinde yeri olmasın"[11]

Gerek Duyulduğu Zaman Bu Yemeği İçim Çekmiyor Yahut Bunu Yemeyi Adet Edinmedim" Ve Benzeri Söz Söylemek Caizdir

582- Halid îbn Velid'den (Radıyallâhu Anh) keler hayvanı ile ilgili ri­vayet edilen hadisde, kızarmış olarak keleri Resûlüllah Sallallahu Aley­hi ve Sellem'e takdim ettikleri zaman, Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sel­lem elini ona uzattı. Dediler ki, bu kelerdir, yâ Resûlellah! Bunun üzeri­ne Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem elini kaldırdı. Halid sordu: Ke­ler harammıdır, yâ Resûlellah? Peygamber (s.a.v.): "Hayır, fakat benim kavmimin memleketinde bulunmuyor. Onun için bundan hoşlanmıyo­rum." buyurdu.[12]

Yediği Yemeği İnsanın Övmesi

583- Cabir'den (Radıyallâhu Anh) rivayet edildiğine göre: "Peygam­ber Sallallahu Aleyhi ve Sellem (yemek için) ailesinden katık istedi. Dedi­ler ki, sirkeden başka bir katığımız yoktur. Peygamber (s.a.v) sirkeyi is­tedi. Sonra ondan yiyerek şöyle demeğe başladı: Sirke ne güzel bir katık­tır! Sirke ne güzel bir katıktır!"[13]

Oruçlu Olduğu Halde Bir Yemekte Bulunan Kimse, Yemiyecekse Okuyacağı Dua

584- Ebû Hüreyre'den (Radiyallahu Anh) yapılan rivayetde o demiştir ki, Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem söyle buyurdu:

"Sizden biriniz (yemeğe) davet edildiği zaman kabul etsin. Oruçlu ise duâ etsin, değilse yesin."[14]

İbni Sünnî'nin kitabında bundan başka bir hadis rivayet ettik. Orada şöyle buyurmuştur: "Eğer oruçlu değilse yesin. Eğer oruçlu ise davet edene bereket dilesin."

Davet Edilen Kimsenin Arkasına Başka Biri Takıldığı Zaman Davet Edilen Ne Söyler

585- Ebû Mes'ud El-Ensarî'den (Radıyalfahu Anh) yapılan rivayetde, O şöyle anlatmıştır: "Bir adam Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem için hazırladığı beş kişilik bir yemeğe Peygamberi davet etti. Bunların ar­kasına bir adam takıldı. Kapıya varınca Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem {ev sahibine) buyurdu: Bu adam bize uyup geldi. İstersen ona izin ver, istersen dönsün. Adam: Ben buna izin veriyorum, yâ Resûlellah, dedi."[15]

Yemek Âdabına Uymayana Öğüt Ve Edeb Vermek

586- Ömer İbni Ebi Seleme'den (Radıyallahu Anhüma) yapılan riva­yetde, O şöyle anlatmıştır: "Ben, Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in himayesinde bulunan bir çocuktum. (Yemek yerken) elim tabağın etra­fında dolaşıyordu. Bunun üzerine Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana şöyle dedi: Ey çocuk! Allah Tealâ'nın adını an (Besmele getir), sağ elinle yemek ye ve önünden ye (elin tabağın etrafında gezmesin).[16]

Buhârî'nin diğer bir rivayeti şöyle: "Bir gün Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ile yemek yedim. Tabağın etrafından yemeğe başladım. Bunun üzerine Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana şöyle dedi: Önünden ye."

587- Cebele İbni Süheym'den yapılan rivayetde o şöyle anlatmıştır: Ben ve İbni Zübeyr bir kıtlık yılma uğradık. Sonra yiyecek olarak bize hurma verildi. Abdullah İbni Ömer de (Radıyallahu Anhüma) biz hurmaları yer­ken bize tesadüf etmişti. Bize diyordu ki, (hurmaları) ikişer yemeyeniz; çünkü Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem, ikişer ikişer yemeği yasak­lardı, sonra

"Ancak kişi kardeşinden izin alması halinde (ikişer) yiyebilir." buyurdu.[17]

588- Seleme İbni'l-Ekvâ'dan (Radıyallahu Anh) yapılan rivayetde, o şöyle anlatmıştır:

"Bir adam Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in yanında sol eli ile yemek yedi. Peygamber (ona): Sağ elinle ye, buyurdu. Adam dedi ki, gücüm yetmiyor. Peygamber ona: Gücün yetmez otsun, dedi. Adam kib­rinden dolayı bu muhalefeti (peygambere) yapmıştı. Artık adam elini ağ­zına kaldıramadı. "[18]

Derim ki, bu adamın ismi Büsr olup Ra'i'-Ayr'ın oğludur. Aynı za­manda Sahabî'dir. Ben bunun durumunu Müslim şerhine bu hadis mü­nasebeti ile uzunca anlattım. Allah en iyisini bilendir.

Yemek Üzerinde Konuşmak Müstahabdır

Bu konu üzerinde, daha önce "Yemeği övme" bölümünde anlattığı­mız Cabir'in hadisi vardır. Ebû hamid El-Gazalî İhya kitabının "Yeme­ğin edebleri" bölümünde şöyle demiştir: Yemek yiyenler yemek sırasında iyi şeyler konuşmalıdırlar ve yemekler üzerinde ve diğer şeyler hakkında iyi kimselerin hikâyelerini anlatmalıdırlar.

Yemek Yeyip De Doymayan Kimse Ne Söyler Ve Ne Yapar

589- Vahşi İbni Harb'dan (Radıyallahu Anh) yapılan rivayetde, o şöy­le anlatmıştır: "Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in ashabı dediler ki: Ey Allah'ın Resulü! Biz yiyoruz ve doymuyoruz. Peygamber (onlara) buyurdu: Ayrı ayrı yemek yemiş olmayasımz? Onlar, evet dediier. Pey­gamber buyurdu: Siz yemeğiniz üzerinde toplanınız ve Allah'ın ismini anı­nız. Yemek size bereketlenir. "[19]

Hastalıklı Bir Kimse İle Yiyince Ne Söylenir?

590- Câbir'den (Radıyallahu Anh) yapılan rivayetde demiştir ki: "Re-sûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, Cüzzamlı birinin elini tuttu da onu beraber (yedikleri) tabağa koydu. Sonra (peygamber ona) dedi: Allah'ın ismini anarak, Allah'a güvenerek ve O'na tevekkül ederek ye."[20]

Misafir Ve Misafir Yerinde Olan Kimse Elini Yemekten Kaldırınca, Yemek Sahibi Onun Doymadığını Anlasa Ona "Ye" Demesi Ve Bunu Tekrarlaması Müstahabtır. İçmek İşinde, Koku Sürünmede Ve Diğer İkramlarda Da Böyle Yapar

Bil ki, böyle hareket etmek kişinin zevcesine ve ondan başkasına karşı da müstahabdır; eğer yemekten ihtiyaçlarını karşılamadan ellerini kaldırmış olurlarsa, yemek az olsa bile...

Buna delil, Buhârî'nin Sahih'inde Ebû Hüreyre'den rivayet ettiğimiz uzun boylu hadistir ki, orada Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in açık mucizeleri vardır. Şöyle ki: Ebû Hüreyre şiddetli bir şekilde acıkınca yol üzerinde oturdu. Kendisinin açlığım anlarlar ve ona ikramda bulu­nurlar diye,kendisine uğrayanlara Kur'andan (ayetler) soruyordu. (Gelip geçenler halini anlayamamışlardı). Sonra Peygamber (s.a.v) onun halini anladı. (Kendisi ile beraber ikramda bulunmak için Peygamber) onu Suf-fe arkadaşlarını çağırmaya gönderdi. Ebu Hüreyre onları (Peygamberin saadethanesine) getirdi. Sonra onların hepsini bir kadehdeki sütten içirip kandırdı. Nihayet şöyle deyinceye kadar olayla ilgili Hadisi anlattı: Re­sûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bana şöyle dedi: "Ben ve sen kaldık (içmeyen değil mi?)" Dedim ki, doğru buyuruyorsun, ey Allah'ın Resu­lü. Bana: "Otur ve iç, dedi. Ben de oturdum ve içtim. Yine iç buyurdu, ben de içtim. Ben, hayır, seni hak olarak gönderene yemin ederim ki, ar­tık gönderecek yer bulamıyorum deyinceye kadar bana "iç" diyordu. Bana ver, dedi. Ben de kadehi ona verdim. Sonra Allah Tealâ'ya hamd etti, Besmele çekti ve artığı içti.

Yemekten Sonra Okunacak Dualar

591- Ebû Ümame'den (Radıyallahu Anh) rivayet edildiğine göre şöyle anlatmıştır: Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in sofrasını kaldırdı­ğı zaman:

"Elhamdü lillâhi kesiran tayyiben mübârekcn fîhi gayra mckfiyyin ve !â müvedda'in ve lâ müstağnen anhü rabbenâ."

"Allah'a çok hamd olsun. (Yemeğimiz Allah rızâsına) has olsun, onda bereket olsun, bereketi kapanmış olmasın, terk edilmiş olmasın, ondan istiğna olunmasın ey Rabbimiz!" buyururdu.

Bir rivayette de: "Yemeğini bitirdiği zaman", diğer bir rivayette ise: "Sofrasını kaldırdığı zaman:

"Elhamdü lillâhillezî kefânâ ve ervânâ gayra mekfîyyin ve la mekfûrin."

"Yetindirerek bizi kandıran ve ihtiyacımızı karşılayan Allah'a nankör olmaksızın hamd olsun." derdi, şeklindedir.[21]

592-Enes'den (Radıyallahu Anh) yapılan rivayetde Resûlüllah Sallalla­hu Aleyhi ve Sellem'in şöyle buyurduğunu anlatmıştır: "Yemeği yiyip de onun üzerine Allah'a hamd eden ve içeceği içip de onun üzerine Allah'a hamd eden kuldan mutlak surette Allah razı olur.”[22]

593-Ebû Said El-Hudrî'den (Radıyallahu Anh) yapılan rivayetde, o şöyle demiştir: "Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem yemeğini bitirdiği zaman:

"Elhamdü lillâhillezî et-amenâ ve sekânâ ve ceaîenâ müslimîn."

"Bizi yediren ve içiren ve bizi müslüman yapan Allah'a hamd olsun buyurdu. [23]

594- Sahih bir isnadla Ebû Eyyub Halid İbni Zeyd El-Ensarî'den (Ra­dıyallahu Anh) yapılan rivayetde, o şöyle anlatmıştır: "Resûlüllah Sal­lallahu Aleyhi ve Sellem yediği yahut içtiği zaman: Yediren, içiren afiyet­le sindiren ve bunlara çıkış yolu yaratan Allah'a hamd olsun, buyurur­du."[24]

595- Muaz İbni Enes'den yapılan rivayetde, o demiştir ki, Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu:

"Kim yemek yer de şöyle derse, geçmiş (küçük) günahları bağışlanır:

' 'Elhamdü lillâhillezî et 'âmenâ hazâ ve razekanthf mm gayri havlin minî ve lâ kuvvetin."

"Benden bir güç ve kuvvet olmaksızın bu yemeği bana yediren ve onu bana rızık yapan Allah'a hamd olsun."[25]

596- Güzel bir isnadla Tâbi'î olan Abdurahman İbni Cübeyr'den riva­yet edildiğine göre Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e sekiz yıl hiz­met eden bir adam kendisine şöyle anlatmıştır: "Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e bir yemek hazırlayıp takdim ettiği zaman, Peygamber (s.a.v) Bismillah, derdi. Yemeğini bitirince de:

"Allâhümme et'amte ve sakayte ve ağneyte ve akneyle ve hedeyte ve ahsente, feleke'l-hamdü alâ mâ a'teyte."

"Allah'ım! Yedirdin, içirdin, müstağni kıldın, muhtaç bırakmadın, hi­dayet ettin ve ihsan ettin; bütün verdiğin nimetlere karşı hamd Sana mah­sustur." buyururdu.[26]

597- Abdullah İbni Amr İbni'I-As'dan (Radıyallahu Anhüma) Peygam­ber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'den şöyle anlattı; "Hazreti Peygamber yemeği bitirince şöyle buyururdu:

''Elhamdü lillâhillezîmenne aleynâ ve hedânâ vellezî eşbaanâ ve ervâ-nâ ve külle'l-ihsâni âtânâ."

"O Allah'a hamd olsun ki, bize ikram etti, bize hidâyet verdi, bizi do­yurdu, bizi içirip kandırdı ve her çeşit nimeti bize verdi."[27]

598- İbni Abbas'dan (Radıyallahu Anhüma) yapılan rivayetde demiş­tir ki, Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyururdu: "Sizden biriniz yemek yediği zaman," İbni Sünnî'nin rivayetinde ise: "Allah ki­me yemek yedirirse," şöyle desin:

"AHâhümme bârik lenâ fîhi ve et'ımnâ hayran minhu."

"Allah'ım, bu yemekte bize bereket ver ve bundan daha hayırlısı ile bizi doyur." Kime de Allah süt içirirse şöyle desin:

"Allah'ım, bunda bize bereket ver ve bundan bize ziyadeleştir; çün­kü yiyecek ve içeceği karşılayacak sütten başka daha kifayetlisi yok­tur."[28]

599- Abdullah İbni Mes'ud'dan yapılan rivayetde, o şöyle demiştir:

"Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir kâseden içtiği zaman üç defa nefes alıp verirdi. Her nefes alışında Allah'a hamd ederdi ve sonunda O'na şükrederdi. "[29]

Davetli Ve Misafirin Yemeği Bitirince Yemek Sahibine Edeceği Dualar

600- Sahâbi Abdullah İbni Büsr rivayetinde şöyle anlatmıştır: "Resû­lüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem babama konuk oldu. Biz de ona bir yemek ve bir hurma tatlısı ikram ettik. Peygamber (s.a.v.) ondan yedi. Sonra kendisine hurma getirildi. (Bir kap içinden) onu yiyiyordu. Çekirdekleri, işaret parmağı ile orta parmağını büküp toplayarak onların ara­sına bırakıyordu. (Hurma kabının içine bırakmıyordu, sonra dışarıya atı­yordu.) Sonra kendisine içilecek bir şey getirildi. Ondan içti. Sonra onu sağında bulunan kimseye sundu. Babam: Bizim için Allah'a duâ et, dedi. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v) şöyle duâ etti:

"Allâhümme bârik lehum fîmâ rczaktehüm veğfir iehüm verhamhüm "

"Allah'ım! Bunlara rızık olarak verdiğin şeyde bereket ihsan et. Bun­ların günahlarını bağışla ve kendilerine merhamet et"[30]

601- Enes'den (Radıyallahu Anh) sahih bir isnadla rivayet edildiğine göre: "Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem Sa'd İbni Ubâde'nin yanı­na gitti. Ubâde ekmek ve zeytin yağı getirdi. Peygamber de yedi. Pey­gamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle duâ etti:

"Eftara indekümu's-sâimûn ve ekele taâmekümü'l-ebrâr ve saîlet aleykümü'l-melâiketü."

"Yanınızda oruçlular iftar etsin, yemeğinizi iyi kimseler yesin ve me­lekler sizin için istiğfar etsin."[31]

602- Abdullah İbni Zübeyr'den (Radıyallahu Anhuma) yapılan riva-yetde, o şöyle demiştir: Resûlüllah Sallaîlahu Aleyhi ve Sellem Sa'd îbni Muaz'ın evinde iftar etti. Sonra "Oruçlular yanınızda iftar etsin", buyu­rarak hadisi tamamladı.

Derim ki, Bu iki rivayet, Sa'd İbni Ubâda ve Sa'd İbni Muâz'dan nak­ledilen sağlam hükümlerdir.

603- Bir adamdan, o da Câbir'den (Radıyallahu Anhü) yapılan riva­yetde, Câbir şöyle anlatmıştır: "Ebû'l-Haysem İbni Teyyihan, Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e bir yemek hazırladı. Sonra Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'i ve arkadaşlarını (yemeğe) davet etti. Yeme­ği yiyip bitirince, Peygamber (s.a.v.) (arkadaşlarına) şöyle dedi: Kardeşi­nizi mükâfatlandırın. Ashab, ey Allah'ın Resulü, onu mükâfatlandırmak nedir? dediler. Peygamber (s.a.v): Bir adamın evine girilir de yemeği ye­nir ve içilecek şeyi içilirse, böylece (yeyip içenler) ona duâ ederlerse, işte bu, onun mükâfatıdır." buyurdu.[32]

Bir Kimseye Su, Süt Ve Benzeri Şey İçiren İnsana Yapılacak Dualar

604- Mıkdad'dan (Radıyallahu Anh) uzun ve meşhur olan hadisinden " yapılan rivayetde o şöyle demiştir: "Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sel­lem başını göğe doğru kaldırıp:

"Allâhümme et'im men et'amenî veskı men sekânî."

"Allah'ım, bana yemek yedireni yedir ve bana içireni içir" buyur­du "[33]

605- Amr İbni'l-Hamık''dan (Radıyallahu Anh) yapılan rivayete göre: "Kendisi Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e süt içirdi. Bunun üze­rine (Peygamber (s.a.v) ona duâ edip) şöyle buyurdu:

''Allah 'im, onu gençliği üzere yaşat.'' Böylece seksen yıl bir beyaz saç görmeden yaşadı. "[34]

606- Amr İbni Ahtab'dan (Radıyallahu Anh) yapılan rivayetde şöyle demiştir: "Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem su istedi. Ben de ona bir kâse ile su getirdim. İçinde bir saç vardı, onu çıkardım. Bunun üzeri­ne Resûlüllah Sallaîlahu Aleyhi ve Sellem buyurdu:

Allâhümme cemmilhu.

"Allah'ım, bunun güzelliğini devam ettir." Ravi diyor ki, adamı dok­san üç yaşında gördüm ki, saçı ve sakalı siyahdi."[35]

Bir Misafire İkramda Bulunana Duâ Etmek Ve Teşvikte Bulunmak

Ebû Hüreyre'den (Radıyallahu Anh) yapılan rivayetde, o şöyle demiştir:

"Bir adam Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e geldi: kendisine ye­mek ikram edilmesini istiyordu. Peygamberin yanında, ona ikram ede­cek yiyecek yoktu. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v): Buna yemek yedi­recek bir adam yok mu ki, Allah ona rahmet etsin buyurdu. Hemen En-sar'dan bir adam kalktı ve o kimseyi (evine) götürdü."[36]

Misafire İkramda Bulunanı Övmek

608- Ebû Hüreyre'den (Radıyallahu Anh) yapılan rivayetde, o şöyle an­latmıştır: "Bir adam Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e gelip şöyle dedi: ben (açlıktan ve susuzluktan) dadanmışım. Hemen peygamber ha­nımlarından birine (yemek istemek üzere) haber gönderdi. Hanım dedi ki, hak olarak seni gönderene and olsun, yanımda sudan başka bir şey yoktur. Sonra diğer bir hanımına gönderdi, o da aynı şeyi söyledi. Niha­yet bütün hanımları aynı şekilde söz söylediler. Bunun üzerine Peygam­ber (s.a.v): Bu gece (bu adamı) kim konuklayacak ki, Allah ona rahmet etsin, buyurdu. Hemen Ensardan bir adam kalkıp: Ben (konuklayacağım) yâ Resûlellah, dedi. Sonra adamı evine götürdü. Hanımına: yanında (yiye­cek) bir şey var mı? dedi. Hanım, hayır, sadece çocuklarımın yiyeceği var. Kocası: Sen çocukları bir şeyle oyala. Misafirimiz içeriye girdiği zaman lâmbayı söndür ve adama, bizi yiyormuşuz gibi göster. Adam yemeğe dav­randığı zaman sen kalk, lâmbaya git de yine onu söndür (ki karanlıkta yemek yememizin adet olduğunu anlasın). Sonra oturdular. Misafir de yemeğini yedi. Sabah olunca, ev sahibi Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in huzuruna vardı, Peygamber (s.a.v): Bu gece misafirinize yaptı­ğınız işden dolayı Allah sizden razı oldu, buyurdu. Allah Tealâ şu âyeti

indirdi. "Kendi ihtiyaçları olsa dahi, (başkalarını) nefislerine tercih eder­ler"[37]

Derim ki; Çocukların yemeğini başkasına yedirmek şöyle yorumlanması gerekir: Çocukarın yemeğe zaruri bir ihtiyaçları yoktu. Çünkü çocuğun karnı tok olsa bile, yemek yiyen bir kimseyi gördüğü zaman yine yemek ister. İkramda bulunan adam ve onun karısı, kendi hisselerim misafire vererek onu tercih etmişlerdir. En iyisini Allah bilir.

İnsanın Misafirine Merhaba Demesi, Misafirolarak Yanında Bulunduğundan Dolayı Sevinmesi Ve Ona Bu İmkanı Verdiği İçin Allah Tealâ'ya Hamd Etmesinin Müstahablığı

609- Ebû Hüreyre'den ve Ebû Şüreyh El-Huza'i'den (Radıyallahu An-hüma) yapılan rivayetde demişlerdir k'i, Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu:

"Allah'a ve âhiret gününe İman eden misafirine ikram etsin."[38]

610- Ebû Hüreyre'den (Radıyallahu Anh) rivayet edildiğine göre, o şöyle anlatmıştır:

"Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem bir gün yahut bir gece vakti (evinden) çıktı. Bir de Ebû Bekir ve Ömer ile (Radıyallahu Anhüma) kar­şılaştı. Peygamber (s.a.v) (onlara) sordu: Bu vakitte sizi evlerinizden çı­karan sebeb nedir? Onlar, (bizi evlerimizden çıkaran) açlıktır, ey Allah'­ın Resulü, dediler. Peygamber (s.a.v): Ben, nefsim kudret elinde olan Al­lah'a yemin ederim ki, sizi (evlerinizden) çıkaran şey beni de çıkarmıştır. Kalkın (yürüyün), buyurdu. Kalkıp peygamberle yürüdüler. Ensardan bir adama (evine) vardılar, O anda adam evinde yoktu. Adamın hanımı Pey­gamberi görünce: Merhaba, hoş geldiniz, dedi. Peygamber (s.a.v) ada­mın hanımına: (Kocan olan) falanca nerede? dedi. Hanım cevab verdi: Bize içme suyu getirmeye gitti. Bir de Ensardan olan o adam çıkageldi. Adam Resûlüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e ve onun iki arkadaşına baktı, sonra (sevincinden): Allah'a hamd olsun! Bugün misafir yönün­den benden daha iyi hiç bir kimse yoktur, dedi.[39]

Yemekten Çekildikten Sonra Okunacak Duâ

611- Hazreti Aİşe'den (Radıyallahu Anha) yapılan rivayetde o demiştir ki, Resûlüllah Salallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurdu: "Yemeklerini­zi, aziz ve yüce olan Allah'ı zikrederek ve namaz kılarak eritiniz. Yemek üzerine uyumayınız; yoksa o yemekle kalbleriniz katılaşır."[40]

---

[1] İbni Sünnî.

[2] Buharı. Müslim. Muvatta. Ebû Dâvud. Tirmizî. İbni Mâce. Nesâî.

[3] Ebû Dâvud. Tirmızî. Nesâî, Amelüt-Yevmi velleyleti. (Tirmizî demiştir ki, bu hadis sahihdir, hasendir.)

[4] Müslim. Ebû Dâvud.

[5] Müslim.

[6] Müslim, Ebu Dâvud. Nesâî. İbni Sünnî. Hâkim, Müstedrek'te

[7] Ebû Dâvud. Nesâî. Ahmed b. Hanbel. Hâkim.

[8] Tirmizî. (Tirmizî demiştir ki, bu hadis sahihdir, hasendir.)

[9] İbni Sünnî.

[10] Buharı. Müslim. Ebû Dâvud. Tirmizî.

[11] Ebû Dâvud. Tirmizî. İbni Mace.

[12] Buhâri. Müslim. Muvatta'. Ebû Dâvud. Nesâî.

[13] Müslim. Ebû Dâvud. Tirmizî. Nesâî.

[14] Müslim. Ebû Dâvud. Tirmizî.

[15] Buhârî. Müslim. Tirmizî.

[16] Buharı. Müslim

[17] Buhârî. Müslim. Ebû Dâvud. Tirmizî.

[18] Müslim.

[19] Ebû Dâvud, İbni Mâce, Ahmed b. Hanbel. İbni Hibban. Hâkim.

[20] Ebü Dâvud. Tirmizî. fbni Mâce.

[21] Buharı. Ebû Dâvud. Tirmizî. Nesâî.

[22] Müslim. Tirmizî.

[23] Ebû Dâvud. Tirmizî, el-câmi ve el-şemâil. îbni Mâce. Nesâî. Amelil-Yevmi velleyli

[24] Ebû Dâvud. Nesâî. Taberânî. ibni Hibbân.

[25] Ebû Dâvud. Tirmızî. İbni Mâce. (Tirmizî demiştir ki bu hadis hasendir)

[26] Nesâî. İbni Sünnî

[27] İbni Sünnî.

[28] Ebû Dâvud. Tirmizî. İbni Sünnî. Nesâî. (Tirmizî demiştir ki, bu hasen bir hadistir.)

[29] İbni Sünnî.

[30] Müslim. Ebû Dâvud. Tirmİzî, Nesâî, fil yevmi velleyli. Ahmed b. Hanbel.

[31] Ebû Dâvud.

[32] Ebû Dâvud.

[33] Müslim.

[34] İbni Sünnî.

[35] îbni Sünnî. Ahmed b. Hanbel. İbni Hibban, Hâkim.

[36] Buhârî. Müslim.

[37] Kur'anı Kerim, Haşir Süresi: 9.

[38] Buhârî. Müslim.

[39] Müslim.

[40] İbni Sünnî.